Swartje

‘Willen jullie even sigaretten halen?’ Mijn moeder wachtte het antwoord niet af en legde een briefje van vijf gulden neer. We woonden in de jaren tachtig; voor kinderen betekende een verzoek van ouders en andere gezagvoerders meestal niet dat je een keuze had, en dat vonden we niet eens erg. 

Voor sigaretten moesten we naar Swartje. Mijn zus en ik liepen in vijf Eindhovense minuten van ons huis naar het groene plein waar rondom arbeidershuisjes lagen. Swartje was het grotere hoekhuis aan de overkant van het plein, en binnen rook het heerlijk naar sigaren en kokindjes. Het vaste recept was twee Caballero zonder filter en een Arizona Zilver (mijn vader rookte twee keer zo snel als mijn moeder). Drie pakjes sigaretten in ruil voor een groen briefje waarop Joost van den Vondel ons aankeek. 

Soms mochten we voor een extra kwartje een schuimblok of trekdrop kopen. Daarmee waren we zo blij als een duifje met een patatje. Onze endorfinen aten we onderweg op, en met de sigaretten maakten we de dag van onze rokende opvoeders weer compleet. 

Swartje verkocht naast rookwaren en snoep ook kranten, kantoorartikelen en sleutelhangers. Mijn zus en ik hadden ons oog laten vallen op een karabijnhaak met een ring waaraan vijf kleine plastic bankbiljetten verankerd waren, oplopend van vijf naar honderd gulden. Na lang zeuren mochten we eindelijk de sleutelhanger kopen. Het bleek een bron van vermaak. 

Soms moesten we mee naar een – in onze ogen – saai tijdverdrijf: een uurtje mooi weer spelen in de kerk, of op bezoek bij kennissen die met onze ouders wilden praten over grotemensendingen. We namen onze tablet niet mee want die was nog niet uitgevonden, maar we hadden wél een waaier van plastic geld waarmee we onszelf als multimiljonair beschouwden. Er hing een duidelijk gevoel van rijkdom aan die sleutelhanger. Je kon er nog geen dropje mee kopen, maar de verbeelding was goud. 

De sleutelhanger is na een tijdje op een onbewaakt ogenblik zoek geraakt, maar het gevoel van rijkdom hangt na al die jaren nog steeds aan het lusje van elke spijkerbroek.